Ketojenik diyet nedir ?
Ketojenik diyet, düşük karbonhidratlı yüksek yağlı besinlerin yer aldığı bununla birlikte bireyin ihtiyaç duyduğu protein gereksinimini karşılayan bir diyet listesidir. Kısa adı keto diyet olarak karşımıza çıkan bu diyet türü aslında belirli hastalıklar için yapılması ve uygulanması elzem bir diyet türüdür. Örneğin hastalıkların beslenme tedavisinde sıklıkla karşımıza çıkan ketojenik diyet başlıca küçük yaşlarda ortaya çıkan yetişkinlik döneminde de seyreden bir hastalık olan başlıca epilepsi hastalığının tedavisinde kullanılmaktadır. Bu hastalıkta ketojenik diyetin kullanılması; beyin enerji kaynağı olarak oalrak glikozu yani karbonhidratların en küçük yapıtaşını kullanır. Beyinde bulunan nöronlarda ani ve kontrolsüz boşalmalar (deşarjlar) olur. Bu sebeple karbohrat sınırlaması yapılarak bu hastalarda ketojenik diyet kullanılmaktadır. Alzheimer, diyabet ve kanser gibi hastalıkların tedavisinde de kullanılan bir diyet türü olan ketojenik diyet son dönem de bu faydalarının yanı sıra sağlığı koruyucu ve/veya geliştrici ayrıca önemli bir etki olarak da kilo verme de oldukça etkili olduğu orta çıkmıştır. Epilepsi hastalarının birçoğunda yapılan klinik çalışmalarında desteklenemesiyle ketojenik diyet uygulanması sonucunda nöbetlerde azalma olduğu görülmüştür. Uzmanlar tarafından görüş ayrılığına sebep olan konu ise zayıflama sürecinde ketojenik diyetin kullanılması konusudur. Zayıflama sürecinde ketojenik diyetin ne kadar süre kullanılması gerektiği tartışmalara açıktır. Peki ketojenik diyet ile zayıflamak mümkün mü ? Ketojenik diyetin temeli karbonhidrat sınırlamasına dayanmaktadır. Vücudun fonsksiyonlarının devam etmesi, enerji dengesinin korunması, fizyolojik metabolik faaliyetlerin gerçekleşmesi için vücut bir yakıta ihtiyaç duyar. Bu yakı ilk olarak karbongiratlardan elde edilmektedir. Vücuda sınırlı alınan karbonhidrat sonucunda vücut yakıt olarak yağları kullanmaya başlar. Bu metabolik reaksiyon vücutta ‘’ketoz’’ olarak adlandırılmaktadır. Yani vücutta enerji kaynağı olarak yağların ilk sırada kullanılması, yağlardan efektif bir enerji kaynağı edilmesini sağlar. Bu süreç dahilinde yağ karaciğerde ketonlara dönüştürülür ve bunlar beyin için dahi enerji sağlamak üzere kullanılabilir. Bu etkisi sebebi ile ketojenik diyetler zayıflamaya yardımcı olabilmektedir. Ancak kan şekeri regülasyonunda insülin/glukagon seviyelerindeki dengesizlikten kaynaklı olarak ketojenik diyet uzun soluklu uygulanmasında sağlıklı bireylerde bazı olumsuz sonuçlara sebep olabilmektedir. Bireylerin ketojenik diyeti uygulama noktasında mutlaka bir diyetisyen uzman desteği alarak uygulaması gerekmektedir.
Ketojenik diyet nedir ?
Ketojenik diyetin farklı türleri vardır. Bunlar arasında en yaygın olanları;
1) Standart Ketojenik Diyet (SKD)
2) Yüksek Proteinli Ketojenik Diyet
3) Döngüsel Ketojenik Diyet (DKD)
4) Hedefe Yönelik Ketojenik Diyettir.
Ketojenik Diyet Nasıl Yapılır ?
Bu diyet çeşitlerinde elzem olan çok düşük karbonhidrat alınması, bireylerin ihtiyaç duyduğu enerjinin çoğunun yağdan alınmasıdır. Vücudun yapıtaşı olan proteinler tüm diyet çeşitlerinde yeterli miktarda alınmaktadır. Bu diyet çeşitlerinin birbirinden ayrılmasında günlük besin ögelerinin karşılama yüzdesi değişkenlik göstermektedir. Birinde %75, birinde %60 gibi oranlar dahi olsa tüm diyet türlerinde yüksek yağ alımı söz konusudur. Yağdan düşen yüzdenin genel olarak karşılanması proteinlerle sağlanmaktadır.
Ketojenik Diyetin Faydaları Nelerdir?
Ketojenik diyet başta da söylediğim gibi esasında epilepsi başta olmak üzere birçok nörolojik hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Ketojenik diyetin epileptik çocuklarda nöbetlerde büyük azalma sağladığı görülmektedir. Bununla birlikte sonradan ketojenik diyetin özellikle metabolik, nörolojik veya insülinle ilişkili hastalıklarda birçok sağlık yararı sağlayabileceğine dair sonuçlar veren çeşitli araştırmalar gerçekleştirilmiştir. Ketojenik diyet, vücut yağı, HDL kolesterol seviyeleri, kan basıncı ve kan şekeri gibi kalp hastalıklarını ortaya çıkarabilen risk faktörlerini iyileştirebilir. Keto diyetinin Alzheimer hastalığının semptomlarını azaltabildiği ve ilerlemesini yavaşlatabildiği gözlemlenmiştir. Diyabetli ya da prediyabetli bireyler kan şekeri ve insülin fonksiyonlarındaki bozulmalarla karakterize bir hastalık tablosu oalrak karşımıza çıkmaktadır. Ketojenik diyet yardımıyla Tip 2 şeker hastalığı, prediyabet ve metabolik sendrom ile yakından yakından ilişkili olan fazla yağların kaybedilmesi daha kolay olabilir.Kan şekerindeki dalgalanmaları en aza indirerek, hipoglisemi ve hiperglisemi riski açısından ketojenik diyet koruyucu bir rol oynabilmektedir.
Ketojenik Diyet ile Zayıflayabilir miyim?
Ketojenik diyet, doğru tarzda uygulandığında sağlıklı bir şekilde kilo vermeye ve çeşitli tıbbi sorunlar ile hastalıklar için risk faktörlerini en aza indirmeye yardımcı olabilir. Kalori sayımı yapmadan veya yiyecek takibine çok fazla dikkat ayırmadan kilo verme konusunda etkili olduğu görülmüştür. Özellikler insülin direnci ile özedeşlemiş bir hasta grubu olan PCOS’lu kadınlardketojenik diyet bir zayıflama alternatfi olarak kullanılabilir. Çünkü ketojenik diyet ile insülin seviyelerinde ciddi bir azalma görülerek ve düşük insülin seviyelerinin yanı sıra daha az şeker veya işlenmiş gıdaların kullanılması ile kilo vermeye yardımcı olabilmektedir. Vücut depo yağlarının azalmasında, yani kiloya sebep olan bu yağ kütlelerinin yıkılmasını sağlayarak kilo vermeye yardımcı olabilmektedir. Ancak diyetler bireye özgü, her bireyde çeşitli faktörler göz önünde bulundurarak farklı diyeti uygulaması gerekmektedir. Yni zayıflama sürecinde mucize bir yöntem bulunmazken, en önemlisi vücudu tanımak ve buna göre vücudu yönlendirmek gerekmektedir.
Ketojenik Diyette Serbest Besinler
Karbohidrat içeriği bulunmayan ya da düşük besinler ketojenik diyette tüketebileceğiniz besinler aşağıdaki gibidir :
Kırmızı et, balık, kümes hayvanları, yumurta, peynir, avokado, zeytinyağı, Hindistan cevizi yağı gibi ana gıdaları önermektedir. Ayrıca yeşillikler, taze fasulye ve brokoli gibi nişastalı sebzeler de diyette bulunan gıdalardır.
Ketojenik Diyette Yasaklı Besinler
Ketojenik diyette saf karbonhidrat kaynağı olan, ya da yağ içeriği düşük besinler başta olmak üzere yasaklı besinler aşağıdaki gibidir :
Tahıl ve benzeri gıdalar (pirinç, buğday, yulaf, çavdar, makarna gibi), bakliyatlar, kök sebzeler (mısır, patates), yüksek karbonhidrat içerikli meyveler (muz, elma, portakal gibi), rafine katı ve sıvı yağların tümü, az yağlı olan süt ürünlerinin hepsi, şeker, alkol gibi gıdaların hepsi bu diyette yasaklı gıdalardır.
Ketojenik Diyet Listesi Örneği
SABAH : 2 bardak ılık su
KAHVALTI : 3 yemek kaşığı lor peyniri veya 1 dilim peynir (avokado ile karıştırılabilir) + 1 adet yumurta (1 çay kaşığı yağ ile omlet/menemen olabilir) · Yarım avokado veya 5-6 adet zeytin veya 2 tam ceviz içi + Şekersiz çay
ARA ÖĞÜN: 1 fincan sütlü kahve veya 10-12 adet badem/fındık + 1 fincan bitki çayı
ÖĞLE : 8 yemek kaşığı sebze yemeği (susuz ve etsiz) VEYA Kuru baklagiller (6 yemek kaşığı- kuru fasulye, mercimek, barbunya) + 1 su bardağı yoğurt/2 su bardağı evde yapılmış ayran/ 1 kutu ayran/1 kâse cacık+ 1 tatlı kaşığı yağ ile yapılmış salata
ARA ÖĞÜN : 1 kutu yoğurt/1 su bardağı ayran/1 fincan sütlü kahve + 10-12 adet badem/fındık /2 tam ceviz içi
AKŞAM : 150 gr et grubu + 1 su bardağı ayran veya 1 kase yoğurt - IZGARA TAVUK (150 GR) - KURU BAKLAGİL YEMEĞİ - KIRMIZI ET (150GR)
GECE : 1 su bardağı süt/ayran/yoğurt
kilo verme ketojenik diyet keto diyet